เถรา’ปิ เต มติปทีปหตนฺธการา,

โลกนฺธการหนนมฺหิ มหาปทีปา;

นิพฺพาปิตา มรณโฆรมหานิเลน,

เตนาปิ ชีวิตมทํ มติมา ชเหยฺยาติฯ

สุชนปฺปสาทํสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส

ปฐมธมฺมสํคีตินาม

ตติโย ปริจฺเฉโทฯ

จตุตฺถ ปริจฺเฉท

ทุติย สํคีติ

[1]

อชาตสตฺตุ ปุตฺโต ตํ, ฆาเตตฺวา’ทายิ ภทฺทโก;

รชฺชํ โสฬสวสฺสานิ, กาเรสิ มิตฺตทูภิโกฯ

[2]

อุทยภทฺท ปุตฺโต ตํ, ฆาเตตฺวา อนุรุทฺธโก;

อนุรุทฺธสฺส ปุตฺโต ตํ, ฆาเตตฺวา มุณฺฑนามโกฯ

[3]

มิตฺตทฺทุโน ทุมฺมติโน, เต’ปิ รชฺชมการยุํ;

เตสํ อุภินฺนํ รชฺเชสุ, อฏฺฐวสฺสาน’ติกฺกมุํฯ

[4]

มุณฺฑสฺส ปุตฺโต ปิตรํ, ฆาเตตฺวา นาคทาสโก;

จตุวีสติวสฺสานิ, รชฺชํ กาเรสิ ปาปโกฯ

[5]

ปิตุฆาตกวํโส’ย, มีติกุทฺธา’ถ นาครา;

นาคทาสก ราชานํ, อปเนตฺวา สมาคตาฯ

[6]

สุสุนาโคติ ปญฺญาตํ, อมจฺจํ สาธุสมฺมตํ;

รชฺเช สมภิสิญฺชิํสุ, สพฺเพสํ หิตมานสาฯ

[7]

โส อฏฺฐารสวสฺสานิ, ราชา รชฺชมการยิ;

กาฬาโส โก ตสฺส ปุตฺโต, อฏฺฐวีสติ การยิฯ

[8]

อตีเต ทสเม วสฺเส, กาฬาโสกสฺส ราชิโน;

สมฺพุทฺธปรินิพฺพานา, เอวํ วสฺสสตํ อหุฯ

[9]

ตทา เวสาลิยา ภิกฺขู, อเนกา วชฺชิปุตฺตกา;

สิงฺคีโลณํ ทฺวงฺคุลญฺจ, ตถา คามนฺตรมฺมิ จฯ

[10]

อาวาสา’นุมตา’จิณฺณํ, อมถิตํ ชโลคิ จ;

นิสีทนํ อทสกํ, ชาตรูปาทิกํ อิติฯ

[11]

ทสวตฺถูนิ ทีเปสุํ, กปฺปนฺตีติ อลชฺชีโน;

ตํ สุตฺวาน ยสตฺเถโร, เอวํ วชฺชีสุ จาริกํฯ

[12]

ฉฬภิญฺโญ พลปฺปตฺโต, ยโส กากณฺฑกตฺรโช;

ตํ สเมตุํ สอุสฺสาโห, ตตฺถาคมิ’มหาวนํฯ

[13]

ฐเปตฺวา’โปสถคฺเค เต, กํสปาติํ สโหธกํ;

กหาปณาทิํ สงฺฆสฺส, เทถ’นา’หุ อุปาสเกฯ

[14]

น กปฺปเต ตํ มา เทถ, อิติ เถโร สวารยิ;

ปฏิสารณียํ กมฺมํ, ยสตฺเถรสฺส เต กรุํฯ

[15]

ยาจิตฺวา อนุทูตํ โส, สห เตน ปุรํ คโต;

อตฺตโน ธมฺมวาทิตฺตํ, สญฺญาเปตฺวา’ค สาคเรฯ

[16]

อนุทูตวโจ สุตฺวา, ตมุกฺขิปิตุมาคตา;

ปริกฺขิปิย อฏฺฐํสุ, สรํ เถรสฺส ภิกฺขโวฯ

[17]

เถโร อุคฺคมฺม นภสา, คนฺตฺวา โกสมฺพิยํ ตโต;

ปาเวยฺยกา วนฺติกานํ, ภิกฺขูนํ สนฺติกํ ลหุํฯ

[18]

เวเสสิ ทูเตตุ สยํ, คนฺตฺวา’โห คงฺคปพฺพตํ;

อาห สมฺภูตตฺเถรสฺส, ตํ สพฺพํ สาณวาสิโนฯ

[19]

ปาเวยฺยกา สฏฺฐิเถรา, อสิตา’วนฺติกาปิ จ;

มหาขีณาสวา สพฺเพ, อโหคงฺคมฺหิ โอตรุํฯ

[20]

ภิกฺขโว สนฺนิปติตา, สพฺเพ ตตฺถ ตโต ตโต;

อาสุํ นวุติสหสฺสานิ, มนฺเตตฺวา อขิลา’ปิ เตฯ

[21]

โสเรยฺย เรวตตฺเถรํ, พหุสฺสุต มนาสวํ;

ตํ กาลปมุขํ ญตฺวา, ปสฺสิตุํ นิกฺขมิํสุ ตํฯ

[22]

เถโร ตมฺมนฺตนํ สุตฺวา, เวสาลิํ คนฺตุเมว โส;

อิจฺฉนฺโต ผาสุคมนํ, ตโต นิกฺขมิ ตงฺขณํฯ

[23]

ปาโต ปาโตว นิกฺขนฺต-ฏฺฐานํ เตน มหตฺตนา;

สายํ สายมุเปนฺตานํ, สหโชติยมทฺทสุํฯ

[24]

ตตฺถ สมฺภูตตฺเถเรน, ยสตฺเถโร นิโยชิโต;

สทฺธมฺมสวนนฺเต ตํ, เรวตเถร มุตฺตมํฯ

[25]

อุเปจฺจ ทสวตฺถูนิ, ปุจฺฉิ เถโร ปฏิกฺขิปิ;

สุตฺวา’ธิกรณํ ตญฺจ, นิเสเธมาติ อพฺรวิฯ

[26]

ปาปาปิ ปกฺขํ เปกฺขนฺตา, เรวตตฺเถร มุตฺตมํ;

สามณกํ ปริกฺขารํ, ปฏิยาทิย เต พหุํฯ

[27]

สีฆํ นาวาย คนฺตฺวาน, สหชาติสมีปคา;

กโรนฺติ ภตฺตวิสฺสคฺคํ, ภตฺตกาเล อุปฏฺฐิเตฯ

[28]

สหชาติํ อาวสนฺโต, สาฬเถโร วิจินฺติยา;

ปาเวยฺยกา ธมฺมวาที, อิติ ปสฺสิ อนาสโวฯ

[29]

อุเปจฺจ ตํ มหาพฺรหฺมา, ธมฺเม นิฏฺฐาติ อพฺรวิ;

นิจฺจํ ธมฺเม ฐิตตฺตํ โส, อตฺตโน ตสฺส อพฺรวิฯ

[30]

เต ปริกฺขารมาทาย, เรวตตฺเถรมทฺทสุํ;

เถโร น คณฺหิ ตปฺปกฺข-คาหี สิสฺสํ ปณามยีฯ

[31]

เวสาลิํ เต ตโต คนฺตฺวา, ตโต ปุปฺผปุรํ คตา;

วทิํสุ กาฬาโสกสฺส, นรินฺทสฺส อลชฺชีโนฯ

[32]

สตฺถุสฺส โน คนฺธกุฏิํ, โคปยนฺโต มยํ ตหิํ;

มหาวนวิหารสฺมิํ, วสาม วชฺชีภูมิยํฯ

[33]

คณฺหิสฺสาม วิหาร’นฺติ, คามวาสิกสิกฺขโว;

อาคจฺฉนฺติ มหาราช, มฏิเสธย เต อิติฯ

[34]

ราชานํ ทุคฺคหิตํ เต, กตฺวา เวสาลิมาคมุํ;

เรวตตฺเถร มูลมฺหิ, สหชาติยเมตฺถ ตุฯ

[35]

ภิกฺขู สตสหสฺสานิ, เอกาทส สมาคตา;

นวุติญฺจ สหสฺสานิ, อหุ ตํ วตฺถุ สนฺติยาฯ

[36]

มูลฏฺเฐหิ วินา วตฺถุ-สมนํ เนว โรจยิ;

เถโร สพฺเพปิ ภิกฺขู เต, เวสาลิมาคมุํ ตโตฯ

[37]

ทุคฺคหิโตว โส ราชา, ตตฺถามจฺเจ อเปสยิ;

มูฬา เทวานุภาเวน, อญฺญตฺถ อคมิํสุ เตฯ

[38]

เปเสตฺวา เต มหีปาโล, ตํ รตฺติํ สุปิเนนโส;

อปสฺสิ สกมตฺตานํ, ปกฺขิตฺตํ โลหกุมฺภิยํฯ

[39]

อติภีโต อหุ ราชา, ตมสฺสา เสตุ มาคมา;

ภคินี นนฺทเถรี ตุ, อากาเสน อนาสวาฯ

[40]

ภาริยํ เต กตํ กมฺมํ, ธมฺมิเก’ยฺเย ขมาปย;

ปกฺโข เตสํ ภวิตฺวา ตฺวํ, กุรุ สาสนปคฺคหํฯ

[41]

เอวํ กเต โสตฺถิ ตุยฺหํ, เหสฺสตีติ อปกฺกมิ;

ปสาเตเยว เวสาลิํ, คนฺตุํ นิกฺขมิ ภูปติฯ

[42]

คนฺตฺวา มหาวนํ ภิกฺขู-สงฺฆํ โส สนฺนิปาติย;

สุตฺวา อุภินฺนํ วาทญฺจ, ธมฺมปกฺขญฺจ โรจิยฯ

[43]

ขมาเปตฺวา ธมฺมิเก เต, ภิกฺขู สพฺเพ มหีปติ;

อตฺตโน ธมฺมปกฺขตฺตํ, วตฺวา ตุมฺเห ยถารุจิฯ

[44]

สมฺปคฺคหํ สาสนสฺส, กโรถาติ จ ภาสิย;

ทตฺวา จ เตสํ อารกฺขํ, อคมาสิ สกํ ปุรํฯ

[45]

นิจฺเฉตุํ ตานิ วตฺถูนิ, สงฺโฆ สนฺนิปตี ตทา;

อนคฺคานิ ตตฺถ ภสฺสานิ, สงฺฆมชฺเฌ อชายิสุํฯ

[46]

ตโต โส เรวตตฺเถโร, สาเวตฺวา สงฺฆมชฺฌโค;

อุพฺภาหิกาย ตํ วตฺถุํ, สเมตุํ นิจฺฉยํ อกาฯ

[47]

ปาจินเกจ จตุโร, จตุโร ปาเวยฺยเกปิ จ;

อุพฺภาหิกาย สมฺมนฺนิ, ภิกฺขู ตํ วตฺถุ สนฺติยาฯ

[48]

สพฺพกามี จ สาฬฺโห จ, ขุชฺชโสภิตนามโก;

วาสภคามิโก จาติ, เถโร ปาจินกา อิเมฯ

[49]

เรวโต สาณสมฺภูโต,

ยโส กาโกณฺฑกตฺรโช;

สุมโน จาติ จตฺตาโร,

เถรา ปาเวยฺยกา อิเมฯ

[50]

สเมตุํ ตานิ วตฺถูนิ, อปฺปสทฺทํ อนากุลํ;

อคมุํ วาลุการามํ, อฏฺฐตฺเถรา อนาสวาฯ

[51]

ทหเรนา’ชิ เต เนตฺถ, ปญฺญตฺเต อาสเน สุเภ;

นิสีทิํสุ มหาเถรา, มหามุนิ มตญฺญุโนฯ

[52]

เตสุ วตฺถูสุ เอเกกํ, กมโต เรวโต มหา;

เถโร เถรํ สพฺพกามิํ, ปุจฺฉิ ปุจฺฉาสุ โกวิโทฯ

[53]

สพฺพกามี มหาเถโร, เตน ปุฏฺโฐ’ถ พฺยากริ;

สพฺพานิ ตานิ วตฺถูนิ, น กปฺปนฺตีติ สุตฺตโตฯ

[54]

นิหนิตฺวา’ธิกรณํ, ตํ เต ตตฺถ ยถากฺกมํ;

ตเถว สงฺฆมชฺเฌปิ, ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนํ กรุํฯ

[55]

นิคฺคหํ ปาปภิกฺขูนํ, ทสวตฺถุกทีปนํ;

เตสํ ทสสหสฺสานํ, มหาเถโร อกํสุ เตฯ

[56]

สพฺพกามี ปุถวิยา, สงฺฆตฺเถโร ตทา อหุ;

โส วีสํ วสฺสสติโก, ตทา’สิ อุปสมฺปทาฯ

[57]

สพฺพกามี จ สาฬฺโห จ,

เรวโต ขุชฺชโสภิโต;

ยโส กาโกณฺฑกสุโต,

สมฺภูโต สาณวาสิโกฯ

[58]

เถรา อานนฺทตฺเถรสฺส, เอเต สทฺธิวิหาริโน;

วาสภคามิโก เจว, สุมโน จ ทุเว ปนฯ

[59]

เถรา’นุรุทฺธตฺเถรสฺส, เอเต สทฺธิวิหาริโน;

อฏฺฐ เถรา’ปิ ธญฺญา เต, ทิฏฺฐปุพฺพา ตถาคตํฯ

[60]

ภิกฺขู สตสหสฺสานิ, ทฺวาทสาสุํ สมาคตา;

สพฺเพสํ เรวตตฺเถโร, ภิกฺขูนํปมุโขตทาฯ

[61]

ตโต โส เรวตตฺเถโร, สทฺธมฺมฏฺฐิติยา จิรํ;

กาเรตุํ ธมฺมสํคีติํ, สพฺพภิกฺขุสมูหโตฯ

[62]

ปภินฺนตฺถาทิญาณานํ, ปิฏกตฺตยธารินํ;

สตานิ สตฺตภิกฺขูนํ, อรหนฺตานมุจฺจินิฯ

[63]

เต สพฺเพ วาลุการาเม, กาฬาโสเกน รกฺขิตา;

เรวตตฺเถรปาโมกฺขา, อกรุํ ธมฺมสงฺคหํฯ

[64]

ปุพฺเพ กตํ ตถา เอว, ธมฺมํ ปจฺฉา จ ภาสิตํ;

อาทาย นิฏฺฐเปสุํ ตํ, เอตํ มาเสหิ อฏฺฐหิฯ

[65]

เอวํ ทุติยสํคีติํ, กตฺวา เตปิ มหายสา;

เถรา โทสกฺขยํ ปตฺตา, ปตฺตากาเลน นิพฺพุติํฯ

[66]

อิติ ปรมมตีนํ ปตฺติปตฺตพฺพกานํ,

ติภวหิตกรานํ โลกนาเถรสานํ;

สุมริยมรณํ ตํ สงฺขตา สารกตฺตํ,

ปริคณิยมเสสํ อปฺปมตฺโต ภเวยฺยาติฯ

สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต

มหาวํเส ทุติยสํคีติ นาม

จตุตฺโถ ปริจฺเฉโทฯ

ปญฺจม ปริจฺเฉท